Các em học sinh lớp 9 thân mến!
Như vậy cuộc chiến chống dịch vẫn tiếp tục các em ạ! Nhưng chúng ta vẫn không quên nhiệm vụ là ôn tập những bài đã học. Tuần này để đổi khẩu vị chúng ta cùng nhau ôn lại “ Cách làm bài nghị luận về một tác phẩm truyện” mà cụ thể là một đoạn truyện.Nghĩa là đề không yêu cầu cảm nhận cả truyện mà chỉ trích một đoạn bất kì trong tác phẩm. Đây cũng là dạng đề mà những năm gần đây trong các kì thi tuyển sinh thường đề cập đến. Ở hk1 các em đã học khá nhiều tác phẩm truyện. Các cô nhắc lại để các em nhớ: Làng- Kim Lân; Lặng lẽ Sa Pa – Nguyễn Thành Long; Chiếc lược ngà- Nguyễn Quang Sáng. Tuần này các bạn cố gắng đọc lại truyện ngắn “ Làng “.
Vậy cô trò mình cùng nhau ôn lại cách làm dạng bài này nhé.
Dàn ý chung về cách làm một đoạn truyện( So sánh với một tác phẩm khác cùng đề tài)
I.Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm,nêu đề tài mà đề yêu cầu.
II.Thân bài:
- Giới thiệu khái quát
- Hoàn cảnh sáng tác, tóm tắt cốt truyện.
- Giới thiệu đoạn truyện mà đề yêu cầu.
2.Hệ thống các luận điểm
Lần lượt trình bày các luận điểm trong đoạn trích
LĐ 1: Trong đoạn trích …tác giả… (đề tài) là… (nội dung ý 1)
- Chọn những dẫn chứng tiêu biểu có trong đoạn để nhận xét hành động lời nói ý suy nghĩ của nhân vật. Rồi từ đó làm rõ những vẻ đẹp của nhân vật. Qua đó thấy được thái độ tình cảm của tác giả gửi gắm vào nhân vật.
- Trong quá trình cảm nhận dẫn chứng các em có thể liên hệ với những chi tiết khác trong toàn bộ tác phẩm để mở rộng đối chiếu.
LĐ 2 : Trong đoạn trích (đề tài) còn là (nội dung ý 2)…
Làm tương tự như LĐ 1
LĐ 3 : Đánh giá chung về nghệ thuật của đoạn trích
Chú ý nhận xét :
- Cốt truyện
- Tình huống
- Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật
- Ngôi kể ( nếu có : ngôi thứ nhất)
- Ngôn ngữ nhân vật.
3 . Liên hệ
Cùng viết về (đề tài), em liên hệ tới tác phẩm…tác giả…qua nhân vật … với phẩm chất ….
Điểm giống, điểm khác
- Kết luận
Khẳng định đề tài
Giá trị của tác phẩm: (thẩm mỹ, tư tương giáo dục, phổ biến)
DÀN BÀI THAM KHẢO
Trong truyện ngắn “Làng” tác giả Kim Lân viết về ông Hai như sau:
“…Ông Hai ngồi lặng trên một góc giường, bao nhiêu ý nghĩ đen tối, ghê rợn, nối tiếp bời bời trong đầu óc ông lão. Biết đem nhau đi đâu bây giờ? Biết đâu người ta chứa bố con ông mà đi bây giờ?… Thật là tuyệt đường sinh sống! Mà không gì cái đất Thắng này. Ở Đài, ở Nhã Nam, ở Bố Hạ, Cao Thượng… đâu đâu có người chợ Dầu người ta cũng đuổi như đuổi hủi. Mà cho dẫu vì chính sách Cụ Hồ người ta chẳng đuổi đi nữa, thì mình cũng chẳng còn mặt mũi nào đi đến đâu. “Cả làng chúng nó Việt gian theo Tây…” cái câu nói của người đàn bà tản cư hôm trước lại dội lên trong tâm trí ông. Hay là quay về làng ?… Vừa chớm nghĩ như vậy, lập tức ông lão phản đối ngay. Về làm gì cái làng ấy nữa. Chúng nó theo Tây cả rồi. Về làng tức là bỏ kháng chiến. Bỏ Cụ Hồ… Nước mắt ông giàn ra, về làng tức là chịu quay lại làm nô lệ cho thằng Tây. ông lão nghĩ đến mấy thằng kỳ lý chuyên môn khua khoét như thế lại ra vào hống hách ở trong cái đình. Và cái đình lại như của riêng chúng nó, lại thâm nghiêm ghê gớm, chứa toàn những sự ức hiếp, đè nén. Ngày ngày chúng dong ra, dong vào, đánh tổ tôm mà bàn tư việc làng với nhau ở trong ấy. Những hạng khố rách áo ôm như ông có đi qua cũng chỉ dám liếc trộm vào, rồi cắm đầu xuống mà lủi đi. Anh nào ho he, hóc hách một tí thì chúng nó tìm hết cách để hại, cất phần ruộng, truất ngôi, trừ ngoại, tống ra khỏi làng…
Ông Hai nghĩ rợn cả người. Cả cuộc đời đen tối, lầm than cũ nổi lên trong ý nghĩ ông. Ông không thể về cái làng ấy được nữa. Về bây giờ ra ông chịu mất hết à? Không thể được! Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù.”( Trích sách Ngữ văn 9 –Tập I)
Cảm nhận của em về nhân vật ông Hai trong đoạn trích trên. Từ đó liên hệ với hình ảnh người lính trong bài “ Đồng chí” của Chính Hữu để thấy được vẻ đẹp của con người Việt Nam trong những năm chống Pháp.
DÀN Ý CHI TIẾT:
I/Mở bài:
- Tác giả Kim Lân
- Tác phẩm:Truyện ngắn Làng
- Đề tài: Người nông dânyêu làng yêu nước.
Ví dụ:
- Kim Lân là nhà văn chuyên viết về truyện ngắn về làng quê và ngườinông dân. Tiêu biểu là truyện ngắn “ Làng”.
- Truyện tập trung ca ngợi ngườinông dân yêu làng yêu nước sâu đậm.
- Tiêu biểu là nhân vật ông Hai
II/ Thân bài
- Khái quát:
- Truyện ngắn “ Làng” được viết vào đầu những năm chống Pháp. Nhiều làng quê bị giặc chiếm đóng phải đi tản cư. Tác phẩm ra đời trong hoàn cảnh này.
- Tóm tắt ngắn gọn.
- Nhấn mạnh vào đoạn trích: Đoạn trích diễn tả tâm trạng đấu tranh nội tâm của ông Hai khi bị mụ chủ nhà đuổi gia đình ông đi khỏi làng. Qua đây càng thấy ông Hai là người có tình yêu làng yêu nước sâu đậm.
- Cảm nhận nhân vật ông Hai.
Lđ 1: Qua đoạn trích tác giả làm nổi bật tình yêu làng luôn gắn với tình yêu nước sâu nặng của ông Hai.
- Cũng như bao người nông dân khác ông Hai cũng yêu làng và luôn tự hào về làng chợ Dầu. Nhất là khi phải xa làng đi tản cư thì tình yêu ấy lại càng tha thiết. Lúc nào ông cũng nhớ làng, luôn theo dõi tin tức về làng. Tình yêu làng như hơi thở máu thịt của ông.
- Nhưng rồi cái tin làng theo giặc nó làm cho ông đau khổ vì làng. Ông sống không bằng chết , lúc nào cũng dằn vặt lo lắng.Bao nhiêu niềm tự hào về làng như sụp đổ trong tâm hồn người nông dân rất mực yêu làng quê ấy.
- Nhất là từ lúc mụ chủ nhà đánh tiếng đuổi gia đình ông đi ông thực sự rơi vào bế tắc tuyệt vọng ( dẫn chứng: , bao nhiêu ý nghĩ đen tối, ghê rợn, nối tiếp bời bời trong đầu óc ông lão. Biết đem nhau đi đâu bây giờ? Biết đâu người ta chứa bố con ông mà đi bây giờ)
- Chínhtrong lúc đau đớn tuyệt vọng ấy đã đẩy ông vào tình huống là phải lựa chọn: quê hương hay Tổ quốc?Quê hương – làng chợ Dầu của ông đáng yêu đáng tự hào lắm. Nhưng giờ đây nó làm cho ông phải tủi nhục chỉ nghĩ đến nó là lòng ông đắng ngắt. Trong lúc bế tắc này ông đã thoáng nghĩ đến làng là chốn dung thân cho gia đình ông ( dẫn chứng“Cả làng chúng nó Việt gian theo Tây…” cái câu nói của người đàn bà tản cư hôm trước lại dội lên trong tâm trí ông. Hay là quay về làng ?) à chỉ mới hôm trước về làng là khao khát là mong ước cháy bỏng của ông thế mà bây giờ ông thấy rợn cả người.( hs có thể giải thích lí do tại sao để hiểu sâu sắc ý này).
- Nhưng hình như thấy mình vừa nghĩ một điều gì đó chưa đúng đắn, ông đã muốn khẳng định lại một cách chắc chắn rằng ( dẫn chứng : Về làm gì cái làng ấy nữa. Chúng nó theo Tây cả rồi. Về làng tức là bỏ kháng chiến bỏCụ Hồ)àSuy nghĩ dứt khoát rạnh ròi cho dù có yêu làng đến mấy thì ông Hai cũng nhận thứcrõ ràng điều gì quan trọng với ông lúc nàyàchuẩn mực cho tình yêu và niền tự hào về quê hương đối với ông hai lúc này là cuộc kháng chiến mà cả dân tộc đang hướng về. nhất là Bác Hồ - linh hồn của cuộc kháng chiến.
- Dù đau xót tưởng chừng như bế tắc nhưng trong cõi sâu của tấm lòng người nông dân ấy vẫn hướng về cuộc kháng chiến vẫn tin ở điều tốt đẹp cho nên ông quyết định ( dẫn chứng: Không thể được! Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù)àông Hai đã trải qua những vui buồn đau khổ những tự hào chua chát những tuyệt vọng và hi vọng. Đứnggiữa sự lựa chọn khó khăn ông đã bày tỏ rõ tấm lòng mình. Rõ ràng tình yêu nước rộng lớn đã bao trùm lên tình cảm làng quê. àtình quê và lòng yêu nước của người nông dân ấy sâu nặng biết bao.
- Đặt nhân vật vào tình huống gay cấn này để thấy sự chuyển biếnmạnh mẽ trong nhận thức của người nông dân như ông Hai thật đáng quý. Trong trái tim ông tình yêu quê hương và tình yêu nước hài hòa nồng thắm.
LĐ 2: Để xây dựng thành công nhân vật ông Hai với nhiều phẩm chất đáng quý nhà văn Kim Lân đã vận dụngnghệ thuật kể chuyện đặc sắc.
- Tạo tình huống truyện gay cấn giúpcho nhân vật được thể hiện sinh độngthế giới nội tâm phong phú.
- Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật qua lời nói cử chỉ và nhất là miêu tảnội tâm nhân vật đặc sắc.
- Sử dụng giọng kể thủ thỉ tâm tình ngôn ngữ mộc mạc giản dị phù hợp với tính cách của người nông dân chất phác thậtthà mà giàu tình cảm như ông Hai.
èông Hai tiêu biểu cho cho hình ảnh người nông dân Việt Nam sau Cách mạng luôn có ý thức giác ngộ cao, tha thiết yêu quê hương Tổ quốc.
3/ Liên hệ với bài đồng chí của Chính Hữu
- Nhân vật ông Hai trongtruyện ngắn Làng giúp người đọc liên tưởng đến nhân vật người lính trong bài “Đồng chí” của Chính Hữu.
Tuy khác nhau trong cách thể hiện nhưng cả hai tác giả đều làm nổi bật những nét đẹp của con người Việt Nam cụ thể là những người nông dân trong thời kì chống Pháp với lòng yêu quê hương , yêu Tổ quốc sâu nặng ( các em giải thích cụ thể những tình cảm này của mỗi nhân vật). Chính tình cảm sâu nặng ấy mà dù có phải xa làng quê yêu dấu thì họ cũng sẵn sàng hi sinh tất cả. àQua đó mà cả hai tác giả muốn ca ngợi tầng lớp người nông dân dù ở tiền tuyến hay hậu phương cũng là tầng lớp góp phần không nhỏ vào cuộc kháng chiến chống Pháp của nhân dân ta đến thắng lợi.
à Tình yêu quê hương, yêu Tổ quốc là những cảm xúc chủ đạo trong các sáng tác thời kì này. Chính vì thế hai tác phẩm nàylà tiêu biểu cho nền văn học chống Pháp.
III. Kết bài
Khẳng định giá trị nội dung của tác phẩm, đoạn trích.
Thông điệp tác giả gửi gắm đến bạn đọc.
Ví dụ:
Qua đoạn trích nói riêng và tác phẩm “làng” nói chung , với nghệ thuật kể chuyện sinh động nhất là ngòi bút miêu tả tâm lí đặc sắc , Kim Lân đã xây dựng thành công nhân vật điển hình ông Hai yêu làng quê yêu Tổ quốc sâu nặng đến cảm động.
Dù cuộc kháng chiến chống Pháp qua lâu rồi nhưng mỗi khi đọc lại truyện ngắn Làng, bao thế hệ bạn đọc vẫn còn tự hào xúc động về hình ảnh con người Việt Nam giàu tình yêu làng quê yêu đất nước như ông Hai. Cho nên tác phẩm Làng vẫn còn nguyên giá trị trong nền văn học hiện đại Việt Nam.
BÀI TẬP:
Hãy chuyển dàn ý trên thành một bài văn hoàn chỉnh.
Các em nhớ làm bài đầy đủ và nộp cho giáo viên bộ môn nhé. Chúc các em một tuần học đầy năng lượng.